Urlop ojcowski

Ochrona trwałości stosunku pracy kobiet w ciąży a rodzaj umowy o pracę

Ciężarna w pracy

Ochrona stosunku pracy kobiet podczas ciąży oraz urlopu macierzyńskiego polega, najogólniej mówiąc, na niemożności rozwiązania ani wypowiedzenia umowy przez pracodawcę. Takie prawo przysługuje jednak tylko Paniom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Jednak występują drobne różnice w zależności od tego czy jest to umowa zawarta na czas nieokreślony czy określony lub na okres próbny.

Podstawowe prawo

Jeśli kobieta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę,  pracodawca nie może w okresie jej ciąży i urlopu macierzyńskiego wypowiedzieć umowy ani też jej rozwiązać. Nazywa się to ochroną trwałości stosunku pracy. Rozpoczyna się ona już z chwilą zajścia w ciążę (tak orz. SN z 31.12.1957 r., I CR 1226/57, OSN 1959/2/46; orz. SN z 05.01.1952 r., I 2C 501/51). Oprócz zakazu zatrudniania  kobiet w ciąży przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia, zatrudniania  w godzinach nadliczbowych lub porze nocnej, delegowania  bez ich zgody poza stałe miejsce pracy czy zatrudniania  w systemie przerywanego czasu pracy.

Istnieją jednak drobne różnice w zależności od tego, czy kobieta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony czy też na czas określony, na czas wykonania konkretnej pracy lub na okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc.

Umowa o pracę na czas nieokreślony

W tym przypadku sytuacja jest jasna – ochrona jest bezwzględna i wygląda tak, jak zostało to opisane wyżej.

Wyjątkowe sytuacje, w których pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z kobietą w ciąży lub przebywającą na urlopie macierzyńskim (nawet gdy jest zatrudniona na postawie umowy o pracę na czas nieokreślony) to ogłoszenie upadłości pracodawcy oraz likwidacja pracodawcy.

Jednak w tych przypadkach, jeśli po terminie rozwiązania umowy nie ma możliwości by kobieta została zatrudniona przy innej pracy, przysługuje jej zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego aż do dnia porodu. Okres ochronny objęty zakazem wypowiadania i rozwiązywania stosunku pracy kończy się najczęściej z upływem urlopu macierzyńskiego, a gdy pracownica wnioskuje o udzielenie urlopu wychowawczego, z upływem okresu, w którym korzystała z tego ostatniego. W przypadku poronienia ochrona kończy się po wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego, ponieważ poronienie formalnie traktuje się jako chorobę.

Inne rodzaje umów o pracę

Umowy o pracę na czas określony, na czas wykonania danej pracy oraz na okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc – w ich przypadku ochrona stosunku pracy kobiet w ciąży jest nieco inna.

Jeżeli umowy zawarte na czas określony, na okres próby dłuższy niż jeden miesiąc oraz na czas wykonania konkretnej pracy uległyby rozwiązaniu już po upływie trzeciego miesiąca ciąży – przedłużają się zgodnie z prawem do dnia porodu. Rozwiązują się automatycznie z dniem narodzin dziecka.

Co to oznacza w praktyce? Otóż po upływie trzeciego miesiąca ciąży nie można rozwiązać tych umów. Tym samym, jeśli umowy miały się zakończyć przed upływem trzeciego miesiąca, ochrona trwałości stosunku pracy nie obowiązuje (art. 177 § 3 k.p.)

Jednak już po porodzie kobieta traci status pracownika, a więc i prawo do urlopu macierzyńskiego oraz urlopu wychowawczego. Na szczęście w takim wypadku ma jednak zapewnione prawo do zasiłku macierzyńskiego na okres obejmujący  czas trwania urlopu macierzyńskiego (art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r.o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa Dz.U.05.31.267)

W całym okresie ochronnym stosunek pracy może ulec rozwiązaniu w drodze porozumienia stron.

Brak ochrony

Kodeks pracy przewiduje również sytuacje, gdy kobieta ciężarna nie jest chroniona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy.

1. zachodzą okoliczności określone w art. 52 k.p., czyli w okolicznościach zawinionych przez pracownicę.

2. w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy (art. 177 § 4 k.p.).

3. w przypadku gdy umowy zawarte na okres próbny nie przekraczający jednego miesiąca jak również zawarta w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy

Uprawnienia kobiet w związku z wypowiedzeniem lub rozwiązaniem  umowy o prace przez pracodawcę w okresie ciąży, sprzeczne z art.177 k.p.

Zwolninie pracownicy w ciąży

Jeżeli oświadczenie pracodawcy zostało złożone w okresie przed zajściem w ciążę, a pracownica zaszła w ciążę w czasie biegu wypowiedzenia, albo w okresie, gdy była ona już w ciąży, lecz o tym fakcie nie wiedziała, jak również wówczas, gdy pracownica poroniła przed upływem okresu wypowiedzenia, istnieje ochrona stosunku pracy.

Gdy po złożeniu przez pracodawcę jednego z wyżej opisanych oświadczeń pracownica przyniesie zaświadczenie lekarskie, że w chwili jego składania była już w ciąży, zakład pracy ma obowiązek cofnąć to oświadczenie. W razie niespełnienia tego obowiązku pracownicy przysługują na ogólnych zasadach roszczenia związane z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy

Ochrona stosunku pracy w przypadku śmierci dziecka przy porodzie

Kobietom w tej sytuacji przysługuje urlop macierzyński. Jeśli dziecko zmarło do 8 tygodnia życia licząc od dnia porodu jego matka ma prawo do skorzystania z urlopu nie krótszego niż 7 dni i nie dłuższego niż 8 tygodni z tym, że im dłużej po porodzie żyło dziecko, tym krótszy okres urlopu. W tym okresie także obowiązuje ochrona stosunku pracy.

Ochrona stosunku pracy w przypadku poronienia

Co do poronienia nie ma w Kodeksie Pracy jasnych wytycznych, jednak tę kwestię uregulował Sąd Najwyższy. Według tej instytucji ochrona trwałości stosunku pracy jest stosowana także i w sytuacji, gdy ciąża zakończy się poronieniem przed zakończeniem okresu wypowiedzenia. Aby jednak weszło w życie, pracownica musi udowodnić, że była w ciąży – niezbędne jest zaświadczenie od lekarza.

 

Agnieszka Kęsek

Na jaki urlop możesz liczyć? Sprawdź!