Urlop wychowawczy jest naturalną kontynuacją urlopu macierzyńskiego i przysługuje każdemu z rodziców oraz opiekunowi dziecka. Pozwala on na stworzenie odpowiednich warunków do opieki nad dzieckiem. Co więcej, oboje rodzice mogą się na niego zdecydować jednocześnie, chociaż taka sytuacja może trwać jedynie przez trzy miesiące. Z urlopu wychowawczego można skorzystać przy co najmniej 6-miesięcznym stażu pracy.
Co mówi prawo?
Podczas gdy urlop macierzyński trwa nie dłużej niż 3 miesiące, długość urlopu wychowawczego to minimum 6 miesięcy. Może on trwać maksymalnie 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 lat. Urlop wychowawczy, nie musi być wykorzystany w całości, jednak nie więcej niż w czterech częściach. Wyjątkiem jest przypadek, kiedy wychowujemy dziecko niepełnosprawne - wtedy można otrzymać nawet dodatkowe 3 lata urlopu. W tym przypadku górna granica wieku dziecka to 18 lat. Na każde dziecko przysługuje osobny urlop wychowawczy i nie ma w tej kwestii żadnych ograniczeń.
Do urlopu wychowawczego nie mają prawa pracownicy zatrudnieni na umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Można też złożyć wniosek po wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę, ten jednak udziela go jedynie na czas do dnia rozwiązania umowy. Gdy więc jesteś zatrudniona na okres próbny, czas określony bądź potrzebny do wykonywania określonej pracy, otrzymujesz urlop nie dłużej niż do końca obowiązywania aktualnej umowy o pracę. Co ważne: umowa o pracę zawarta na czas określony, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. W tym przypadku jednak kobieta traci możliwość nabycia prawa do urlopu macierzyńskiego, jak i wychowawczego. Bo aby móc z nich skorzystać, trzeba być osobą zatrudnioną.
Urlop „ na dziecko”
Mimo, że urlop wychowawczy, jako kontynuacja macierzyńskiego, jest gwarantowany przez prawo, udziela się go jedynie na pisemny wniosek zainteresowanego rodzica. Wniosek taki powinien zawierać planowany okres czasu poświęcony na jego odbywanie, a złożyć go należy co najmniej na dwa tygodnie przez planowanym urlopem. Okres urlopu wychowawczego wlicza się do okresu zatrudnienia. Dotyczy to wszystkich uprawnień, zależnych od stażu pracy. Jeśli wracasz do pracy po kilku latach urlopu, pracodawca powinien przeliczyć Twoją płacę i dostosować ją do aktualnego poziomu. Po powrocie z urlopu wychowawczego pracownik musi zostać przyjęty do pracy na dotychczasowym lub równorzędnym stanowisku.
W czasie urlopu wychowawczego pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, jednak pracownica, która urodzi dziecko, ma prawo do zasiłku rodzinnego. Przysługuje ono, gdy dochód na osobę nie przekracza 504 zł lub 583 zł w razie opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym. Okres urlopu wychowawczego wlicza się do okresu zatrudnienia. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych finansuje w całości budżet państwa poprzez ZUS. W tym okresie pracownik ma także prawo do świadczeń zdrowotnych dla siebie i członków rodziny.
Mama pod ochroną
W czasie urlopu wychowawczego, podobnie jak w przypadku macierzyńskiego, pracodawca nie ma prawa rozwiązać umowy o pracę w okresie: od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia. Jedynym wyjątkiem jest ogłoszenie przez niego upadłości lub likwidacji działalności, ewentualnie kiedy istnieją podstawy ku temu, aby rozwiązać umowę poprzez zwolnienie dyscyplinarne – a więc np. w przypadku popełnienia przez nas przestępstwa, utraty uprawnień do wykonywania zawodu, ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych (na przykład podjęcie pracy w firmie konkurencyjnej - wbrew wcześniejszym ustaleniom).
Sama praca podczas urlopu wychowawczego, nie jest jednak niezgodna z prawem. Podczas urlopu wychowawczego można pracować, uczyć się, podejmować szkolenia - pod warunkiem, że nie przeszkadza to w opiece nad dzieckiem. Nie ma żadnego obowiązku informowania pracodawcy - w przypadku gdy pracujemy w innym miejscu - o tym fakcie.
Pracowity urlop wychowawczy
Jeśli nie potrzebujemy korzystać z całości urlopu wychowawczego, możemy wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o obniżenie wymiaru czasu pracy. Obniżenie to nie może być niższe niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Taki pracownik nie korzysta w pełni z ochrony stosunku pracy: oczywiście - pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Dlatego po upływie roku od dnia, w którym złożymy taki wniosek, nie będziemy już korzystać z ochrony przed zwolnieniem. Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego i wrócić do pracy w każdym czasie, za zgodą pracodawcy. Ma jednak obowiązek powiadomić go o tym co najmniej 30 dni przed planowanym rozpoczęciem pracy.
Podwójna radość
Urodzenie dziecka podczas przebywania pracownicy na urlopie wychowawczym wcale nie przerywa tego urlopu. Po zakończeniu pierwszego pracownica może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego na kolejne dziecko. Ten jest związany wnioskiem i musi wyrazić zgodę. Jeżeli jednak pracownicy przysługiwał jeszcze urlop macierzyński, to urlopu wychowawczego należy udzielić po jego zakończeniu.
Redakcja Portalu