Macierzyński to najpiękniejszy urlop, na jaki może sobie pozwolić pracująca mamusia. To przecież jej pierwszy urlop z nowonarodzonym maleństwem! Czy jednak rzeczywiście każda pracująca mama może sobie pozwolić na owo udogodnienie? Okazuje się, że nie…

Urlop macierzyński – dla kogo?

Jeżeli rodząca jest zatrudniona na umowę o pracę, przysługuje jej prawo do urlopu macierzyńskiego. Kobieta nie musi składać wniosku o udzielenie takiego urlopu – przysługuje on jej automatycznie. Za pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego uznaje się dzień porodu (chyba, że kobieta wykorzysta część urlopu wcześniej). Warto jednak wiedzieć, że mimo, iż z założenia Kodeks Pracy nie zobowiązuje kobiety do złożenia wniosku o podstawowy urlop macierzyński, pracodawcy często sami ustalają taki wymóg. Natomiast wniosek o dodatkowy urlop macierzyński należy złożyć najpóźniej 7 dni przed planowanym jego rozpoczęciem. Jeżeli rodząca jest zatrudniona na umowę o pracę na czas określony, a kończy się ona przed wyznaczonym terminem porodu, wtedy umowa zostaje automatycznie przedłużona do dnia porodu. Kobieta uzyskuje wtedy prawo do zasiłku macierzyńskiego, ale nie do urlopu macierzyńskiego. Jeżeli z kolei rodząca jest zatrudniona na umowę o dzieło lub umowę zlecenie, nie przysługuje jej urlop ani zasiłek macierzyński.

Na stażu nie jesteś pracownikiem

Staż z Urzędu Pracy to specyficzna forma zatrudnienia. Urząd ten podpisuje umowę z pracodawcą i kieruje bezrobotnego na płatny staż. Jest to związane z koniecznością opłacania za niego składek ubezpieczeniowych, jednak należy pamiętać o tym, że nie dotyczy to  wszystkich składek. Zasiłki macierzyńskie są według polskiego prawa przyznawane na podstawie przepisów pochodzących z ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z ustawą, świadczenia te nie są wypłacane wszystkim mamom, ale jedynie tym, które są objęte ubezpieczeniem chorobowym. Stypendia przyznawane z Urzędu Pracy są podstawą wymiaru składek do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, jednak nie do ubezpieczenia chorobowego. Dlatego też w chwili porodu stażystka nie jest objęta ubezpieczeniem chorobowym, a to oznacza, że nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego. Nie można zapominać, że stażysta w dalszym ciągu pozostaje osobą bezrobotną.

Urlop macierzyński a staż nauczycielski

Zgodnie z przepisami Karty nauczyciela: „W przypadku nieobecności nauczyciela w pracy z powodu czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż urlop wypoczynkowy, trwającej nieprzerwanie dłużej niż miesiąc, staż ulega przedłużeniu o czas trwania tej nieobecności. W przypadku nieobecności dłuższej niż rok nauczyciel obowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze”. Ponadto, jeżeli stażystka złożyła wniosek o dodatkowy urlop macierzyński (bezpośrednio po urlopie macierzyńskim podstawowym) i okres nieobecności z tej przyczyny jest dłuższy niż miesiąc, to o ten okres należy przedłużyć staż wnioskującej nauczycielki. Termin, od którego przedłużany jest staż zależy do tego, w którym momencie kończy się nieobecność osoby w pracy.

Urlop macierzyński a staż specjalizacyjny w szpitalu

Jeśli kobieta jest zatrudniona w ramach rezydentury, czas trwania jej stażu będzie automatycznie wydłużony o okres trwania urlopu macierzyńskiego. Wydłużenie okresu specjalizacji jest w tym przypadku obligatoryjne. W tym momencie zakład pracy prowadzący specjalizację zawiera z kobietą umowę na czas określony, który obejmuje odcinki czasu, przedłużające odbywanie specjalizacji (czas określony odpowiada sumie okresów przedłużających specjalizację). W przypadku gdy specjalizacja odbywana jest na innych zasadach (a więc w ramach umowy o pracę, płatnego urlopu szkoleniowego, studiów doktoranckich lub umowy cywilnoprawnej) wówczas czas trwania specjalizacji może być wydłużony nie więcej niż o połowę okresu trwania specjalizacji. W tym przypadku przedłużenie specjalizacji nie jest jednak obowiązkowe (przepisy nie ustalają, jakie warunki powodują przedłużenie specjalizacji).

Agata Cygan