Urlop wychowawczy to prawo przysługujące każdemu, jeśli jego staż pracy jest dłuższy niż pół roku. Można go wykorzystać w całości lub w częściach – wszystko zależy od rodzica. Trwa jednak nie dłużej niż trzy lata i jest bezpłatny. Co ważne, mama i tata mogą przebywać na nim razem tylko trzy miesiące. Po tym czasie urlop przysługuje tylko jednemu z nich. Jakie są zasady jego przyznawania?
Urlop wychowawczy w pigułce
Oto najważniejsze fakty dotyczące urlopu wychowawczego.
- Urlop wychowawczy trwa maksymalnie trzy lata.
- To prawo, które przysługuje zarówno kobiecie, jak i mężczyźnie pod warunkiem, że ich staż pracy to minimum sześć miesięcy (musi być zatrudniony na podstawie umowy o pracę). Do stażu zlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia.
- Jeśli pracownik jest zatrudniony na czas określony to urlop przysługuje mu tylko do końca trwania umowy.
- Można go wykorzystać do czwartych urodzin dziecka w kilku częściach (maksymalnie 4) bądź też w całości.
- Kobieta ma prawo skorzystać z niego zaraz po urlopie macierzyńskim.
- Jest to urlop bezpłatny, jednak w trakcie jego trwania pracownik podlega ubezpieczeniu społecznemu.
- Podczas przebywania na urlopie pracownik podlega szczególnej ochronie, co oznacza, że pracodawca nie może wypowiedzieć mu umowy ani jej rozwiązać.
- Rodzice mogą korzystać z urlopu w tym samym czasie, jednak nie dłużej niż przez 3 miesiące.
- Podczas trwania urlopu pracownik może podjąć pracę u dotychczasowego lub innego pracodawcy, a także rozpocząć naukę lub uczestniczyć w szkoleniach. Nie może to jednak kolidować z opieką nad dzieckiem. W takim wypadku pracodawca ma prawo wezwać go do stawienia się do pracy.
Wniosek – podstawa udzielenia urlopu
Urlop wychowawczy zostaje udzielony na wniosek pracownika. Trzeba go złożyć pracodawcy w formie pisemnej najpóźniej dwa tygodnie przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu na wybrany przez niego okres.
We wniosku pracownik musi zawrzeć informację o okresie, w jakim chce wykorzystać urlop. Trzeba także dołączyć do niego pisemne oświadczenie drugiego rodzica mówiące o tym, że nie będzie on przebywał na urlopie w tym samym czasie. Jeśli natomiast obydwoje partnerów chce wykorzystać przysługujący im wspólny trzymiesięczny urlop, do swojego wniosku każdy z nich musi dołączyć stosowne oświadczenie.
Gdy dzielimy urlop na części trzeba pisać wniosek za każdym razem, wskazując w nim jaka część z przysługujących nam trzech lat została już wcześniej wykorzystana.
Zmiany od 2013 roku
W 2013 roku zostaną wprowadzone zmiany w zasadach dotyczących urlopu wychowawczego. Czego będą dotyczyć te najważniejsze?
- Składki z budżetu państwa (ubezpieczenie emerytalne i rentowe) nie będą obejmować tylko osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę przez minimum 6 miesięcy, lecz także ci, prowadzący własną działalność gospodarczą, które na czas urlopu likwidują ją lub zawieszają, a także osoby współpracujące z prowadzącymi własną działalność, zleceniobiorcy, rolnicy, duchowni i osoby nieubezpieczone lub bezrobotne po ustaniu prawa do zasiłku.
- Urlop wychowawczy będzie mógł wynosić maksymalnie 35 miesięcy – mama i tata będą mogli go wykorzystać w dowolnej proporcji. Dodatkowo każde z rodziców otrzymuje po 1 miesiącu ekstra do wykorzystania samodzielnie (bez drugiego opiekuna przebywającego w tym czasie na urlopie). Tak więc całkowita pula zwiększa się do 37 miesięcy.
- Urlop będzie można wykorzystać w 5 częściach.
- Zwiększa się czas, podczas którego obydwoje rodziców może przebywać w tym samym czasie na urlopie – od 2013 roku będą to 4 miesiące.
Agnieszka Kęsek