Ustawa z 2003 roku o świadczeniach rodzinnych obok prawa do zasiłku macierzyńskiego gwarantuje opiekującym się kilkulatkiem rodzicom także zasiłek wychowawczy. Nie każdy rodzic może jednak z niego skorzystać. Komu więc przysługuje, jak się o dodatek ubiegać i jaka jest jego wysokość?

Dla kogo i ile?

Prawo do zasiłku wychowawczego, czyli dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego ma tylko pracownik przebywający na takim urlopie – może to być zarówno matka lub ojciec dziecka, jak i faktyczny lub prawny opiekun dziecka, jeśli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką i jest on uprawniony do skorzystania z urlopu wychowawczego. Kluczowym warunkiem pobierania zasiłku jest kryterium dochodowe: przeciętny dochód na osobę w rodzinie pracownika starającego się o dodatek nie może przekraczać 504 zł (lub 583 zł, jeżeli członkiem rodziny jest dziecko z orzeczoną niepełnosprawnością). Zasiłek może być pobierany najwyżej przez 24 miesiące kalendarzowe lub 36 miesięcy, jeśli pracownik opiekuje się więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu. Najdłużej, bo 72 miesiące, zasiłek pobierać może rodzic dziecka z orzeczoną niepełnosprawnością lub o znacznym stopniu niepełnosprawności. W przypadku, gdy oboje rodzice korzystają z prawa do urlopu wychowawczego, zasiłek może pobierać tylko jedno z nich. Wysokość zasiłku to 400 zł miesięcznie.

Kiedy dodatek się nie należy?

Ustawodawca wymienia jednak kilka sytuacji, które dyskwalifikują pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym w staraniach o dodatek do zasiłku rodzinnego z tego tytułu. Zasiłek nie przysługuje, gdy opiekun dziecka bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego był zatrudniony krócej niż przez 6 miesięcy lub gdy w okresie przebywania na urlopie wychowawczym korzysta jednocześnie z zasiłku macierzyńskiego (z tytułu urodzenia dziecka). Istotne jest także, czy pracownik w jakikolwiek sposób nie zaprzestał sprawowania osobistej opieki na dzieckiem, np. powierzając je całodobowej lub dziennej opiece placówkom typu żłobek, przedszkole itp. – wówczas także nie może liczyć na zasiłek. Dodatek nie należy się też osobie, która podczas urlopu wychowawczego kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową. Warto tu przypomnieć, że ma ona rzeczywiście prawo do podjęcia dodatkowej pracy, pod warunkiem jednak, że nie uniemożliwia ona sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Taka praca (np. w formie zlecenia) przynosi dodatkowe pieniądze, a kwota ta wlicza się w dochód rodziny i zmienia jego wysokość, będącą podstawą uzyskania zasiłku.

Jak otrzymać?

Aby uzyskać dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego należy zgłosić się do regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Oprócz wypełnionego formularza (można go dostać w ośrodku lub wydrukować ze strony internetowej placówki) potrzebne będą także następujące zaświadczenia:

• od pracodawcy o udzieleniu pracownikowi urlopu wychowawczego (ważny jest także okres jego trwania oraz imię i nazwisko dziecka, którym pracownik będzie się w tym czasie opiekował),
• od pracodawcy potwierdzające, że pracownik bezpośrednio przed uzyskaniem urlopu wychowawczego był zatrudniony dłużej niż 6 miesięcy,
• z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o opłaconych składkach społecznych,
• z Urzędu Skarbowego o przychodzie za miniony rok podatkowy (podwójne: matki i ojca dziecka).

W przypadku rodziców dziecka niepełnosprawnego, przebywającego w konkretnych placówkach, konieczne będzie także zaświadczenie od lekarza, który potwierdzi, że dziecko przebywa w przedszkolu bądź żłobku w celach terapeutycznych. Rodzice umieszczający dzieci w ośrodkach szkolno-wychowawczych muszą także postarać się od pracowników placówki o zaświadczenie, że dziecko nie przebywa w niej przez całą dobę. Decyzję o pozytywnym rozpatrzeniu bądź odrzuceniu wniosku o zasiłek starający się o dodatek pracownik otrzyma w ciągu 30 dni od złożenia kompletu dokumentu.

Paulina Wójtowicz